Osobowość narcystyczna – co to jest?

W dzisiejszych czasach słowo „narcyzm” coraz częściej pojawia się w różnych kontekstach, zarówno w mediach społecznościowych, jak i w codziennych rozmowach. Ale co dokładnie oznacza osobowość narcystyczna? Jakie są jej cechy charakterystyczne i jakie zachowania można z nią powiązać? W dzisiejszym artykule postaramy się przybliżyć to zagadnienie, aby lepiej zrozumieć, czym jest narcyzm i jak wpływa on na życie osób z takim zaburzeniem osobowości oraz ich otoczenie.

Definicja narcyzmu

Osobowość narcystyczna to jedno z zaburzeń osobowości, które zostały sklasyfikowane przez psychologów i psychiatrów. Zaburzenie to jest opisane w piątej edycji „Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders” (DSM-5) – podręczniku wydanym przez American Psychiatric Association, który służy do klasyfikacji zaburzeń psychicznych.

Narcyzm jest związany z nadmiernym uwielbieniem siebie, brakiem empatii wobec innych, potrzebą ciągłego podziwu i przekonaniem o swojej wyjątkowości. Osoby z osobowością narcystyczną często mają trudności w utrzymaniu zdrowych relacji z innymi ludźmi, ze względu na swoje egoistyczne i manipulacyjne zachowania. Ważne jest jednak, aby rozróżnić zdrowy narcyzm, który może być po prostu wyrazem pewności siebie i samoakceptacji, od zaburzonej postaci narcyzmu, która związana jest z negatywnymi konsekwencjami dla osoby dotkniętej tym zaburzeniem i jej bliskich.

Cechy charakterystyczne osób z osobowością narcystyczną

Osoby z osobowością narcystyczną wykazują szereg charakterystycznych cech, które odróżniają je od innych osób. Oto niektóre z nich:

1. Nadmierna miłość własna

Narcyści cechują się nadmiernym uwielbieniem siebie i przekonaniem o swojej wyjątkowości. Uważają, że są lepsi i ważniejsi od innych, a ich potrzeby i pragnienia mają pierwszeństwo przed wszystkim innym. Ten aspekt osobowości narcystycznej może się przejawiać, na przykład, w konieczności posiadania drogich rzeczy, chwalenie się swoimi osiągnięciami czy wykorzystywanie innych osób do własnych celów.

2. Brak empatii

Osoby z osobowością narcystyczną mają trudności z odczuwaniem i wyrażaniem empatii wobec innych. Empatia to zdolność do rozumienia i współodczuwania uczuć innych osób, a jej brak u narcystów sprawia, że trudno im nawiązać głębsze relacje z innymi i być wyrozumiałym partnerem czy przyjacielem. Brak empatii może prowadzić do wykorzystywania i manipulowania innymi, by zaspokoić własne potrzeby i pragnienia.

3. Wrażliwość na krytykę

Narcyści są bardzo wrażliwi na krytykę i niezadowolenie ze strony innych. Nawet drobne uwagi mogą być przez nich odbierane jako osobiste ataki, które zagrażają ich poczuciu wartości. W wyniku tego, osoby z osobowością narcystyczną często reagują gniewem, agresją lub wycofaniem się w sytuacji konfrontacji czy krytyki.

4. Potrzeba ciągłego podziwu

Osoby z osobowością narcystyczną potrzebują ciągłego podziwu i uwielbienia ze strony innych, aby utrzymać swoje wysokie mniemanie o sobie. Dążą do tego, aby być zawsze w centrum uwagi, a ich poczucie wartości opiera się na opinii innych. To sprawia, że narcyści są zależni od kontroli nad otoczeniem i ludźmi, którzy ich otaczają.

5. Arrogancja i wyniosłość

Narcyzm przejawia się również w arogancji i wyniosłości osób dotkniętych tym zaburzeniem. Osoby te uważają się za wyjątkowe, niezwykłe i niezastąpione, a inne osoby mogą być traktowane z góry, z dystansem i brakiem szacunku.

6. Zazdrość

Narcyści często odczuwają silną zazdrość wobec innych i podejrzewają, że inni są zazdrośni o nich. Przejawia się to w braku radości z osiągnięć innych osób, a nawet próbie ich deprecjonowania czy sabotowania.

7. Manipulacja i wykorzystywanie innych

Osoby z osobowością narcystyczną często wykorzystują i manipulują innymi, aby osiągnąć swoje cele. Nie mają oporów przed krzywdzeniem innych, jeśli tylko przyniesie to korzyść dla nich samych. Mogą także wmawiać innym, że są winni lub odpowiedzialni za problemy i trudności, które napotykają na swojej drodze.

Przyczyny zaburzenia

Osobowość narcystyczna jest złożonym zaburzeniem, którego przyczyny nie są do końca znane. Uważa się jednak, że mogą na nią wpływać różne czynniki, takie jak genetyka, wychowanie oraz doświadczenia z dzieciństwa. Niektórzy eksperci w dziedzinie psychologii uważają, że kluczową rolę w rozwoju narcyzmu odgrywa brak właściwego zaspokojenia potrzeb emocjonalnych w dzieciństwie, co prowadzi do nadmiernego skupienia się na sobie i potrzebie ciągłego podziwu.

Leczenie zaburzenia

Osobowość narcystyczna jest trudna do leczenia, głównie dlatego, że osoby z tym zaburzeniem rzadko zdają sobie

sprawę z problemu i nie są skłonne do poszukiwania pomocy. Nawiasem mówiąc, niektórzy narcyści uważają, że leczenie jest niepotrzebne, ponieważ uważają się za doskonałych i nie widzą potrzeby zmiany swojego zachowania.

Jednak w przypadku osób, które zdają sobie sprawę z problemu i są gotowe podjąć próbę zmiany swojego zachowania, terapia psychologiczna może przynieść znaczące korzyści. Najbardziej skuteczną formą terapii w przypadku osobowości narcystycznej jest psychoterapia indywidualna, w szczególności terapia poznawczo-behawioralna (CBT) lub terapia psychodynamiczna. Celem terapii jest zrozumienie przyczyn narcyzmu, rozwijanie empatii wobec innych, zwiększenie umiejętności radzenia sobie z krytyką oraz uczenie się, jak nawiązywać i utrzymywać zdrowe relacje z innymi ludźmi.

Jak radzić sobie z osobą o osobowości narcystycznej?

Jeśli masz do czynienia z osobą o osobowości narcystycznej, może to być trudne i wymagające. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc w radzeniu sobie z taką osobą:

1. Ustal granice

Jest to kluczowe, aby chronić swoje emocje i zdrowie psychiczne. Nie pozwól, aby osoba narcystyczna naruszała Twoje granice – bądź asertywny i wyraźny w swoich oczekiwaniach wobec niej.

2. Unikaj konfrontacji

Konfrontacje z narcystą mogą prowadzić do eskalacji konfliktu, a nawet agresji. W miarę możliwości, staraj się unikać sytuacji, w których musisz otwarcie krytykować osobę z osobowością narcystyczną.

3. Utrzymuj dystans emocjonalny

Narcyści mogą próbować manipulować i kontrolować Twoje emocje. Utrzymuj dystans emocjonalny i nie daj się wciągnąć w ich gry.

4. Spróbuj zrozumieć ich perspektywę

Narcyzm często wynika z głęboko zakorzenionych przekonań i lęków. Próbując zrozumieć perspektywę narcysty, możemy lepiej radzić sobie z ich trudnym zachowaniem.

5. Pamiętaj o własnym zdrowiu psychicznym

Mając do czynienia z narcystą, ważne jest, aby dbać o własne zdrowie psychiczne. Znajdź wsparcie wśród przyjaciół, rodziny lub terapeuty, który pomoże Ci poradzić sobie z trudnościami związanymi z relacją z osobą o osobowości narcystycznej.

Podsumowanie

Osobowość narcystyczna to złożone zaburzenie osobowości, które wpływa zarówno na życie osób dotkniętych tym zaburzeniem, jak i ich otoczenie. Cechuje się nadmiernym uwielbieniem siebie, brakiem empatii, wrażliwością na krytykę i potrzebą ciągłego podziwu. Leczenie tego zaburzenia jest trudne, ale możliwe, zwłaszcza w przypadku osób, które zdają sobie sprawę z problemu i są gotowe do pracy nad sobą.

W radzeniu sobie z osobą o osobowości narcystycznej kluczowe jest ustanowienie granic, utrzymanie dystansu emocjonalnego i dbanie o własne zdrowie psychiczne. Pamiętaj jednak, że nie jesteś odpowiedzialny za zachowanie innych osób i nie zawsze będziesz w stanie zmienić ich postawy czy przekonania. Ważne jest, aby dbać o siebie i swoje potrzeby, nawet jeśli oznacza to ograniczenie kontaktu z osobą narcystyczną.

© Wszelkie Prawa Zastrzeżone Dialog Centrum Terapii